Luật sư có thể tham gia từ giai đoạn nào trong giải quyết tranh chấp đất đai?

Tranh chấp đất đai là một trong những loại tranh chấp dân sự phổ biến và phức tạp nhất tại Việt Nam hiện nay. Việc giải quyết tranh chấp đất đai đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về pháp luật, thủ tục hành chính cũng như kỹ năng thu thập chứng cứ, trình bày quan điểm pháp lý. Trong bối cảnh đó, vai trò của luật sư ngày càng trở nên quan trọng. Vậy, luật sư có thể tham gia từ giai đoạn nào trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai?

1. Tranh chấp đất đai là gì?

Theo khoản 47 Điều 3 Luật Đất đai 2024, tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.

Việc giải quyết tranh chấp đất đai có thể thực hiện qua nhiều con đường như: tự hòa giải, hòa giải tại cơ sở, giải quyết tại Ủy ban nhân dân (UBND) có thẩm quyền, hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân.

2. Luật sư có thể tham gia từ giai đoạn nào khi giải quyết tranh chấp đất đai

2.1. Vai trò của luật sư khi phát sinh tranh chấp đất đai

Luật không giới hạn thời điểm luật sư được tham gia hỗ trợ khách hàng trong tranh chấp đất đai. Trên thực tế, luật sư có thể tham gia từ giai đoạn đầu tiên, tức là ngay khi phát sinh mâu thuẫn hoặc nghi ngờ có nguy cơ tranh chấp, nhằm giúp các bên hiểu rõ quyền và nghĩa vụ, lựa chọn cách giải quyết phù hợp và thu thập chứng cứ đầy đủ.

Trong giai đoạn này, luật sư đóng vai trò tư vấn pháp lý, nghiên cứu hồ sơ của vụ việc, lắng nghe những yêu cầu của các bên đang có tranh chấp để đưa ra những phương án giải quyết tranh chấp nhanh chóng, hiệu quả và đúng theo quy định của pháp luật, giảm thiểu khả năng phải giải quyết tranh chấp tại Tòa án.

2.2. Vai trò của luật sư trong giai đoạn hòa giải tại UBND cấp xã

Khác với các tranh chấp dân sự khác, việc hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã là bắt buộc trước khi các bên tranh chấp muốn giải quyết tại Tòa án.

Theo khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024:

“ Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại Điều 236 của Luật này, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.”

Tại giai đoạn này, luật sư có thể tham gia với tư cách người đại diện hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của một trong các bên tranh chấp, căn cứ theo Luật Luật sư 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2012). Cụ thể, tại Điều 28 Luật Luật sư quy định:

“Luật sư có quyền đại diện cho khách hàng trước cơ quan, tổ chức có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.”

Luật sư có thể đại diện cho khách hàng tham gia phiên họp hòa giải tranh chấp đất đai, trình bày rõ quan điểm pháp lý, cung cấp hồ sơ chứng cứ đầy đủ và đảm bảo việc hòa giải tranh chấp đất đai diễn ra khách quan, minh bạch.

2.3. Vai trò của luật sư khi giải quyết tranh chấp đất đai tại tòa án

Trường hợp hòa giải không thành, tranh chấp có thể được đưa ra UBND cấp có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân. Luật Đất đai 2024 quy định rõ tại Điều 236:

• Tranh chấp đất đai mà các bên có giấy tờ hợp pháp về quyền sử dụng đất thì do Tòa án giải quyết.
• Tranh chấp đất đai mà các bên không có giấy tờ hợp pháp thì các bên có quyền lựa chọn nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại UBND cấp có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền.

Tại giai đoạn này, luật sư có thể tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, theo quy định tại Điều 72 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: “Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có thể là luật sư hoặc người khác có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.”

Luật sư sẽ tham gia soạn thảo đơn khởi kiện, thu thập chứng cứ, đại diện đương sự trong quá trình đối thoại, hòa giải tại Tòa án và tranh tụng tại phiên xét xử. Trong nhiều vụ án phức tạp, sự tham gia của luật sư đóng vai trò quyết định trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của thân chủ.

Như vậy, Luật sư có thể tham gia từ bất kỳ giai đoạn nào trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai – từ tư vấn ban đầu, hòa giải tại cơ sở, cho đến giải quyết tại UBND hoặc Tòa án. Sự tham gia của luật sư là hết sức quan trọng giúp khách hàng nắm rõ những quy định pháp luật để giải quyết tranh chấp, đồng thời tiết kiệm thời gian, công sức khi luật sư có thể đại diện khách hàng tham gia giải quyết tranh chấp tại các cơ quan có thẩm quyền.

Mọi vướng mắc cần trợ giúp liên quan đến các thủ tục hành chính đất đai, tranh chấp đất đai, ... Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0984 62 4444 để được tư vấn chi tiết!