Tranh chấp đất đai là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các bên liên quan và trật tự xã hội. Để giải quyết hiệu quả các tranh chấp này, Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ vai trò của Tòa án nhân dân (Tòa án) và Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp trong quá trình xử lý. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết vai trò của hai cơ quan này dựa trên các quy định của Luật Đất đai 2024 và các văn bản hướng dẫn liên quan.
1. Hòa giải tại UBND cấp xã: Bước đầu tiên bắt buộc
Trước khi tranh chấp đất đai được đưa lên các cơ quan có thẩm quyền giải quyết, việc hòa giải tại UBND cấp xã là bước đầu tiên và bắt buộc. Theo khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải trước khi cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã thường bao gồm Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã, công chức địa chính và những người có uy tín, hiểu biết về nguồn gốc và quá trình sử dụng đất tại địa phương.
2. Vai trò của UBND cấp huyện và UBND cấp tỉnh trong giải quyết tranh chấp đất đai
Trước hết, UBND có thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong trường hợp các bên tranh chấp không có các giấy tờ về quyền sử dụng đất (Ví dụ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) hoặc trường hợp các bên lựa chọn giải quyết tranh chấp tại UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh.
Sau khi hòa giải tại UBND cấp xã không thành, các bên tranh chấp có thể đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh. Khoản 3 Điều 236 Luật đất đai 2024 quy định:
– Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết.
– Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết.
Quy trình giải quyết tại UBND cấp có thẩm quyền bao gồm: tiếp nhận đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp, thẩm tra, xác minh, tổ chức đối thoại giữa các bên và ra quyết định giải quyết. Quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của UBND có hiệu lực buộc các bên phải nghiêm chỉnh chấp hành. Trong trường hợp một trong hai bên giải quyết tranh chấp không đồng ý với quyết định đó thì có quyền khiếu nại tới cơ quan cấp trên trực tiếp của cơ quan giải quyết tranh chấp hoặc khởi kiện tại Toà án
Ngoài ra, Luật Đất đai 2024 cũng quy định trách nhiệm của UBND các cấp trong việc cung cấp hồ sơ, tài liệu liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai khi được Tòa án hoặc Trọng tài thương mại yêu cầu. Điều này nhằm đảm bảo quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra minh bạch, công bằng và dựa trên thông tin chính xác.
3. Vai trò của Tòa án trong giải quyết tranh chấp đất đai
Tòa án là cơ quan tư pháp có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai khi các bên không thể tự thỏa thuận hoặc hòa giải không thành. Theo khoản 1 Điều 236 Luật Đất đai 2024, Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự. Quá trình giải quyết tại Tòa án bao gồm các bước: thụ lý vụ án, thu thập chứng cứ, hòa giải, xét xử sơ thẩm và phúc thẩm nếu có kháng cáo. Tòa án đảm bảo rằng quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra theo đúng quy định pháp luật, đưa ra các phán quyết dựa trên bằng chứng và cơ sở pháp lý.
Tòa án và UBND đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết tranh chấp đất đai tại Việt Nam. UBND cấp xã thực hiện hòa giải ban đầu, trong khi UBND cấp huyện và tỉnh giải quyết tranh chấp theo thẩm quyền. Tòa án là cơ quan tư pháp giải quyết tranh chấp khi các bên không thể tự thỏa thuận hoặc hòa giải không thành.
Mọi vướng mắc cần trợ giúp liên quan đến các thủ tục hành chính đất đai, tranh chấp đất đai, ... Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0984 62 4444 để được tư vấn chi tiết!
Công ty Luật TNHH Hùng Phúc
Theo dõi Luật Hùng Phúc trên 
