Có được xây nhà trên đất vườn không?

Hiện nay, tình trạng người dân xây nhà trên đất vườn diễn ra ngày càng phổ biến. Vậy đất vườn là gì? Có được phép làm nhà ở trên đất vườn không? Luật Hùng Phúc sẽ giải đáp chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. Đất vườn là gì?

Luật Đất đai hiện nay không giải thích thế nào là đất vườn, thay vào đó Điều 9 Luật đất đai 2024 đã phân đất đai thành 3 nhóm chính, bao gồm: nhóm đất nông nghiệp, nhóm đất phi nông nghiệp, nhóm đất chưa sử dụng.

Tuy Luật Đất đai hiện hành không quy định về đất vườn nhưng trước đây có một số văn bản quy định cụ thể về vấn đề này. Tại quyết định 507/1999/ QĐ-TCĐC ngày 12/10/1999 do Tổng cục Địa chính ban hành hệ thống biểu mẫu thống kê diện tích đất đai phục vụ công tác kiểm kê đất đai năm 2000 quy định:

“Đất vườn tạp là diện tích đất vườn gắn liền với đất ở thuộc khuôn viên của mỗi hộ gia đình trong các khu dân cư trồng xen kẽ giữa các loại cây hàng năm với cây lâu năm hoặc giữa các cây lâu năm mà không thể tách riêng để tính diện tích cho từng loại.”

Ngoài ra, tại Phụ lục mục đích sử dụng đất và ký hiệu quy ước của Thông tư 1990/2001/TT-TCĐC ngày 30/11/2001 có quy định loại đất làm vườn thuộc nhóm đất nông nghiệp, ký hiệu được ghi thống nhất trong sổ địa chính và Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là “Vườn”.

Theo đó, có thể hiểu đất vườn là phần đất dùng để trồng cây hàng năm hoặc lâu năm nằm liền kề với đất thổ cư hoặc có thể được tách thửa riêng.

2. Có được xây nhà trên đất vườn không?

Căn cứ vào khoản 1 Điều 5 Luật Đất đai 2024 thì người sử dụng đất phải sử dụng đúng mục đích sử dụng đất. Như đã nói ở trên, đất vườn được sử dụng vào mục đích trồng cây lâu năm hoặc trồng cây hằng năm. Do đó, việc xây nhà ở trên đất vườn là hành vi vi phạm pháp luật.

Theo điểm d khoản 1 Điều 136 Luật Nhà ở 2023 và Điều 8, 10 Nghị định 123/2024/NĐ-CP, khi sử dụng đất sai mục đích thì bị phạt tiền và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, trong đó có biện pháp buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu. Như vậy, người sử dụng đất tự ý xây dựng nhà ở trên đất vườn sẽ bị phá dỡ theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ngoài việc bị phá dỡ thì người vi phạm còn bị phạt tiền. Trong trường hợp người dân cố tình tiếp tục thực hiện việc xây dựng trái phép dù đã bị xử phạt hành chính thì có thể bị thu hồi đất.

3. Muốn xây nhà trên đất vườn phải làm gì?

Nếu muốn sử dụng đất vườn để xây nhà ở thì hộ gia đình, cá nhân phải thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định.

Theo điểm đ khoản 1 Điều 121 Luật Đất đai 2024 quy định như sau:

“1. Các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép bao gồm:

…

b) Chuyển đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp”

Theo đó, người sử dụng đất muốn chuyển mục đích sử dụng đất vườn sang đất ở bắt buộc phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Theo khoản 2 Điều 123 Luật đất đai 2024 quy định UBND cấp huyện là cơ quan có thẩm quyền quyết định cho hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng.

4. Trình tự, thủ tục chuyển đất vườn sang đất ở

Theo quy định tại Điều 227 Luật Đất đai 2024, trình tự, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất được thực hiện như sau:

Bước 1. Nộp hồ sơ đề nghị chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định.

Bước 2. Cơ quan có thẩm quyền kiểm tra các điều kiện chuyển mục đích sử dụng đất. Trường hợp hồ sơ chưa bảo đảm thì người sử dụng đất bổ sung hồ sơ và nộp lại cho cơ quan quản lý đất đai.

Bước 3. Sau khi nộp đầy đủ hồ sơ, cơ quan có chức năng quản lý đất đai lập hồ sơ trình UBND cấp huyện ban hành quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất.

Bước 4. Nộp tiền sử dụng đất theo quy định, trừ trường hợp được miễn.

Bước 5. Chuyển hồ sơ đến Văn phòng/chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai để thực hiện việc đăng ký, cấp Sổ, đồng thời cập nhật, chỉnh lý cơ sở dữ liệu đất đai, hồ sơ địa chính và trả lại Sổ cho người sử dụng đất.

Trường hợp vừa chuyển quyền sử dụng, vừa chuyển mục đích sử dụng thì sẽ thực hiện thủ tục đăng ký chuyển quyền sử dụng đất đồng thời với thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định.

Trên đây là những giải đáp về Đất vườn có được xây nhà không?

Mọi vướng mắc cần trợ giúp liên quan đến các thủ tục hành chính đất đai, tranh chấp đất đai, ... Quý khách vui lòng liên hệ Hotline: 0984 62 4444 để được tư vấn chi tiết!